ဒါရိုက်တာ ထံမှ
သတင်းစကား

လူ့အခွင့်အရေး

ကုလသမဂ္ဂ စီးပွားရေးနှင့် လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ လုပ်ငန်းအဖွဲ့၏ ဒု-ဥက္ကဌ Surya Deva က မေလ ၁၂ ရက်နေ့တွင် “မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဆိုးရွားတဲ့ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုတွေ မြင့်တက်လာနိုင်မဲ့ အန္တရာယ်တွေ ရှိနေပါတယ်။ ဒါ့ကြောင့် အစိုးရများက လိုအပ်သော လုပ်ဆောင်မှုများ ပြုလုပ်ရန်နဲ့ စီးပွားရေး လုပ်ငန်းတွေနဲ့ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူတွေကလည်း လူ့အခွင့်အရေး သက်ရောက်မှုတွေကို ကြိုတင်သိမြင်နိုင်ဖို့ စစ်ဆေးတာတွေနဲ့ ကြိုတင်ကာကွယ် တားဆီးခြင်း (human rights due diligence) ကို မြန်မြန်ဆန်ဆန်၊ အခြေအနေနဲ့အညီ တိုးမြှင့်လုပ်ဆောင် သင့်ပါတယ်။” ဟု သဘောထား​မှတ်ချက် ပေးခဲ့ပါသည်။  MCRB သည် လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ အန္တရာယ်များနှင့် ၎င်းတို့ကို လျော့ပါးစေရန် နှင့်ပတ်သက်၍ - ကုလသမဂ္ဂ အပါအဝင် မြန်မာပြည်တွင်းနှင့် ပြည်ပ - ကုမ္ပဏီများနှင့် အခြားသော ပတ်သက်ဆက်နွယ်သူများ နှင့် စုပေါင်း ဆွေးနွေးမှုများ တွင် ပါဝင်ဆွေးနွေးအကျိုးပြုခဲ့ပါသည်။ ကျွန်ုပ်တို့သည် ကုမ္ပဏီတစ်ခုချင်းစီအတွက် ၎င်းတို့ ကြုံတွေ့နေရသော စီးပွားရေးနှင့် လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ ဆုံးဖြတ်ချက်ချရန် ခက်ခဲနေသော ကိစ္စရပ်များ အတွက် သုံးသပ်လမ်းညွှန်မှုများ ပေးခဲ့ပါပြီး ၎င်းတို့တွင် ဥရောပ ကုန်သည်ကြီးများအသင်း(EuroCham) ၏ အထည်ချုပ်လုပ်ငန်းအဖွဲ့ မှ ဖော်ြပသော အကြောင်းအရာ၊ကိစ္စရပ်များ လည်းပါဝင်ပါသည်။

လက်ရှိ အကျပ်အတည်းတွင် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများ၌ မည်သည့် လူ့အခွင့်အရေး ဆိုင်ရာ အရှိန်အဝါ (leverage) ရှိသနည်း။ MCRB မှ နိုင်ငံတကာနှင့် မြန်မာစီးပွားရေးလုပ်ငန်းများ၏ စုပေါင်း လုပ်ဆောင်မှု (collective action) အတွက် ပံ့ပိုးကူညီခဲ့ပါသည်။ ထိုသို့ကူညီရာတွင် ၎င်းတို့၏ သြဇာလွှမ်းမိုးသော နယ်ပယ်များ (sphere of influence) နှင့် ပိုမိုကျယ်ပြန့်သည့် လူမှုရေးနှင့် နိုင်ငံရေး အခြေအနေများ (wider social and political context) အတွက် ပါဝင်သည်။ ကုမ္ပဏီအချို့၏ တောင်းဆိုမှုအရ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၉ ရက်နေ့တွင် မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း လုပ်ငန်းလည်ပတ်နေသော စိုးရိမ်မှုရှိနေသည့် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများ၏ ထုတ်ပြန်ချက် ကို ပူးတွဲထုတ်ပြန်ခဲ့ပါသည်။ ၎င်းမှာ ကုမ္ပဏီများနှင့် လူ့အဖွဲ့အစည်း အတွက် တရားဥပဒေစိုးမိုးရေး၊ လွတ်လပ်စွာ ထုတ်ဖော်ပြောဆိုခွင့်နှင့် အသင်းအဖွဲ့များ ဖွဲ့စည်းခွင့် အပါအ၀င် လူ့အခွင့်အရေး၊ ဒီမိုကရေစီနှင့် အခြေခံ လွတ်လပ်ခွင့်များကို လေးစားရန် အရေးကြီးပုံကို အဓိကထား ဖော်ပြခဲ့ပါသည်။ ကုမ္ပဏီ ၂၃၀ ကျော်က အဆိုပါကြေငြာချက်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ပြီး ၎င်းတို့အနက် သုံးပုံနှစ်ပုံခန့်သည် မြန်မာနိုင်ငံတွင်သာ လုပ်ငန်းလုပ်ကိုင်နေကြသော ကုမ္ပဏီများဖြစ်ပြီး ကျန်ကုမ္ပဏီများမှာ နိုင်ငံပေါင်းစုံးမှ ဖြစ်ကြပါသည်။ ဖေဖော်ဝါရီလ လယ်တွင် အခြေအနေများ သိသိသာသာ ယိုယွင်းလာပြီး လက်ရှိအချိန်တွင် ကျွနှ်ပ်တို့မှ  ကုမ္ပဏီများ လက်မှတ်ပါဝင်ရေးထိုးရန် အတွက် တက်ကြွစွာကြိုးပမ်းခြင်း မပြုတော့ပါ။ သို့သော် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၉ ရက်နေ့ ထုတ်ပြန်ချက်ပါ သဘောထားများနှင့် အညီ ပါဝင်လိုသော မည်သည့် ကုမ္ပဏီမဆို [email protected] သို့ အီးမေးလ် ပေးပို့နိုင်ပါသည်။

ဒီဂျစ်တယ်အခွင့်အရေးများ

ကျွန်ုပ်တို့သည် ၅ ကြိမ်မြောက် မြန်မာဒီဂျစ်တယ် အခွင့်အရေးဖိုရမ် (5th Myanmar Digital Rights Forum) အတွက် အစီအစဉ်များကို ဆိုင်းငံ့ထားခဲ့ရသော်လည်း ကျွန်ုပ်တို့သည် စုပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများ နှင့် နယ်ပယ်အသီးသီးမှ ပတ်သက်ဆက်နွယ်သူများ ပါဝင်သော  'ဒစ်ဂျစ်တယ် အခွင့်အရေး' အတွက် ဆက်လက် လုပ်ဆောင်သွားမည် ဖြစ်ပါသည်။ ၎င်းတွင် ပုဂ္ဂိုလ်ဆိုင်ရာ လွတ်လပ်မှု (privacy)၊ အင်တာနက်ရရှိရေး နှင့် အွန်လိုင်းတွင် လွတ်လပ်စွာ ထုတ်ဖော်ပြောဆိုခွင့် စသည်တို့ ပါဝင်ပါသည်။ အာဏာသိမ်းမှု မတိုင်မီ ဇန်နဝါရီလ ၂၈ ရက်နေ့၊ ပုဂ္ဂိုလ်ဆိုင်ရာ အချက်အလက်လုံခြုံမှုနေ့ (Data Privacy Day) တွင် ကျွန်ုပ်တို့သည် အချက်အလက် ကာကွယ်ခြင်း (data protection) ၏ အရေးကြီးပုံကို မီးမောင်းထိုးပြခဲ့ပါသည်။ ၂၀၁၅ ခုနှစ်မှ စ၍ မြန်မာနိုင်ငံ၏ ICT ဆိုင်ရာ ဥပဒေမူဘောင်အတွင်းရှိ အားနည်းချက်များကို ပြုပြင်ရန် အတွက် အစဉ်တစိုက် ကြိုးပမ်းစည်းရုံးလှုံ့ဆော်ခဲ့ပါသည်။ ထိုသို့ပြုလုပ်ရခြင်းမှာ ကုမ္ပဏီများအနေဖြင့် ကိုယ်ရေးကိုယ်တာ လုံခြုံပိုင်ခွင့် (right to privacy) အပါအ၀င် လူ့အခွင့်အရေးများကို လေးစားလိုက်နာရမည့် ၎င်းတို့၏ တာ၀န်ရှိကို သေချာစွာ ထမ်းဆောင်နိုင်ရန် အတွက် ဖြစ်ပါသည်။ သို့သော် ၂၀၁၉ ခုနှစ်မှစပြု၍ အင်တာနက်နှင့် ဝက်ဘ်ဆိုက်များကို ပိတ်ခြင်းများ တိုးလာခြင်း၊ အွန်လိုင်းစောင့်ကြည့်မှုများ တိုးလာခြင်းနှင့် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့မှစပြု၍ လူမှုကွန်ရက် အသုံးပြုသူများကို တရားစွဲဆိုရန် ရာဇသတ်ကြီး ဥပဒေ၏ ပုဒ်မ ၅၀၅(က) ကို မကြာခဏ အသုံးပြုခြင်း တို့ကြောင့် ဒစ်ဂျစ်တယ်အခွင့်အရေးကို ပိုမိုဆိုးရွား စေခဲ့ပါသည်။ ဖေဖော်ဝါရီလတွင် တင်သွင်းသည့် ဆိုက်ဘာလုံခြုံရေး ဥပဒေမူကြမ်း (draft cybersecurity law) ပါ အဆိုပြုချက်ကဲ့သို့ပင် အထက်ပါ ကိစ္စရပ်များသည် ICT သုံးစွဲသူအားလုံးနှင့် တာဝန်ယူမှုရှိသည့် ICT စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများ အတွက် စိုးရိမ်စရာဖြစ်ပါသည်။ ကျွန်ုပ်တို့သည် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများအား ဤ ဥပဒေမူကြမ်းပါ ပြဌာန်းချက်များအနက်  အထူးသဖြင့် ကိုယ်ရေးကိုယ်တာ လုံခြုံပိုင်ခွင့် ကဲ့သို့သော လူ့အခွင့်အရေးအပေါ် လေးစားလိုက်နာမှုကို ယုတ်လျော့စေမည့် ပြဌာန်းချက်များကို   ဥပဒေပြုသူများ (regulators) သိရှိစေရန်အလို့ငှာ မီးမောင်းထိုးပြခြင်းရန် တိုက်တွန်းခဲ့ပါသည်။

ကိုယ်ရေးကိုယ်တာ အချက်အလက် လုံခြုံရေး၊ “သတင်းအမှားများ” အပါအဝင် ဤဥပဒေမူကြမ်းပါ အချက်အလက်များကို အီလက်ထရောနစ် ဆက်သွယ်ဆောင်ရွက်ရေး ဥပဒေ (Electronic Transactions Law – ETL) အား ပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေ အတွင်းသို့ ပြောင်းလဲ ထည့်သွင်းခဲ့သည်။ အီလက်ထရောနစ် ဆက်သွယ်ဆောင်ရွက်ရေး ဥပ‌ဒေကို ပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေအား ပေါင်းစည်းထားသော ပုံစံ ကို အင်္ဂလိပ်၊ မြန်မာ ဘာသာတို့ဖြင့် ကျွန်ုပ်တို့၏ ဝက်ဘ်ဆိုဒ်မှ ရရှိနိုင်ပါသည်။ ကျွန်ုပ်တို့က လူတိုင်းအား ကိုယ်ရေးကိုယ်တာ အချက်အလက်အား ကာကွယ်ရန် အတွက် မြန်မာဥပဒေစည်းမျဥ်း တာဝန်အသစ်များ (Myanmar new legal obligations) နှင့် ရင်းနှီးကျွမ်းဝင်မှုရှိစေရန် အလို့ငှာ လေ့လာရန် တိုက်တွန်းလိုပါသည်။ အထူးသဖြင့် အာဏာပိုင်များမှ ဥပဒေနှင့် မညီသော ကိုယ်ရေးကိုယ်တာ အချက်အလက်များနှင့် ပတ်သက်၍ ကျယ်ပြန့်သည့် တောင်းဆိုမှုများ (broad demands) ပြုလုပ်ပါက ငြင်းဆိုနိုင်ရန်ဖြစ်သည်။

မေလ ၁၅ ရက်နေ့တွင် နှစ်လကြာ မိုဘိုင်းအင်တာနက် ပြတ်တောက်မှုကို အမှတ်အသားပြုသည့်အနေဖြင့် Global Network Initiative နှင့် ၎င်း၏ အဖွဲ့ဝင်ကုမ္ပဏီများ၊ အခြားကုမ္ပဏီ၊ အဖွဲ့အစည်းများ နှင့် အတူ ကြေငြာချက်အား ထုတ်ပြန်ခဲ့ပါသည်။ ဤ ကြေညာချက်သည် မိုဘိုင်းဒေတာ လက်လှမ်း မမှီခြင်းကြောင့် မြန်မာပြည်ရှိ ဖုန်းသုံးစွဲသူများ၏ အခွင့်အရေးအပေါ် ကျရောက်သော ကြီးမားသည့် သက်ရောက်မှုအား မီးမောင်းထိုးပြလျက်ရှိပြီ လက်ရှိ စာရင်းဖြူနည်းလမ်း (whitelisting) ဖြင့် အပလီကေးရှင်း အချို့ကိုသာ ခွင့်ပြုပေးထားခြင်းသည် ခွဲခြားကန့်သတ်မှု ဖြစ်ကြောင်း နှင့် မြန်မာနိုင်ငံ၏ စီးပွားရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုကို နှောင့်နှေးစေမည်ဟု အလေးပေး ဖော်ပြခဲ့ပါသည်။ ထပ်မံ၍ မြန်မာပြည်အတွင်း ရှိသူအားလုံး မိုဘိုင်းအင်တာနက် အပြည့်အဝ ပြန်လည်ရရှိစေလိုသော ကုမ္ပဏီ သို့မဟုတ် အဖွဲ့အစည်းများ အနေဖြင့် ဤကြေညာချက်တွင် ပါဝင်ရန် [email protected] သို့အီးမေးလ်ပို့ ဆက်သွယ်စေလိုပါသည်။