ျမန္မာစီးပြားေရးက႑တာဝန္ယူမႈရွိေရး အေထာက္အကူျပဳဌာ(MCRB)ႏွင့္ Danish Institute for Human Rights (DIHR)တို႔က အြန္လိုင္းေပၚတြင္ရယူႏိုင္သည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား လည္ပတ္ ေဆာင္ ရြက္ရာတြင္ လူ႔အခြင့္အေရးကို ထိခိုက္မႈမ်ားႏွင့္ ဆက္စပ္ေသာ “ ျမန္မာလူ႔ အခြင့္အေရးႏွင့္ စီးပြားေရးလမ္းညႊန္“ ကို ယေန႔ ထုတ္ေ၀လိုက္သည္။

လမ္းညႊန္သည္ (DIHR)၏ “The Human Rights and Business Country Guide” ဟုေခၚသည့္ ကမၻာလံုး ဆိုင္ရာစီမံကိန္း၏ အစိတ္အပိုင္းလည္းျဖစ္သည္။ ၄င္းလမ္းညႊန္မ်ိဳးကို ဘဂၤလားေဒ့ရွ္၊ ေတာင္အာဖရိက၊ ဇင္ဘာေဘြႏွင့္ ကိုလံဘီယာႏိုင္ငံအပါအ၀င္ ႏိုင္ငံေပါင္း ၁၃ ႏိုင္ငံတြင္ ထုတ္ေ၀ ၿပီး ျဖစ္သည္။ လမ္းညႊန္မ်ား ကို www.HRBCountryGuide.org တြင္ အခမဲ့ရရွိႏိုင္ပါသည္။

ႏိုင္ငံတစ္ခုစီ၏ လမ္းညႊန္မ်ားတြင္ ကေလးအလုပ္သမား၊ အဓၶမေစခုိင္းခံရမႈ၊  လုပ္ငန္းခြင္ က်န္းမာ ေရးႏွင့္ လံုျခံဳစိတ္ခ်ရမႈ၊ အလုပ္သမားသမဂၢႏွင့္ လုုပ္ငန္းခြင္ အေျခအေနအပါအဝင္ အလုပ္သမား အခြင့္အေရးမ်ား အေပၚ သက္ေရာက္မႈမ်ားကို ေဖာ္ျပထားသည္။ ထို႔အျပင္ ပတ္၀န္းက်င္ထိန္းသိမ္း ေရး၊ေျမယာ၊ အခြန္ဆိုင္ရာ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈႏွင့္ လံုျခံဳေရး၊ အပါအ၀င္ ရပ္ရြာလူထုအခြင့္အေရး မ်ား၊ ထို႔အတူ ထိခိုက္လြယ္ေသာ အုပ္စုမ်ားအေပၚ သက္ေရာက္မႈမ်ား ကိုလည္း ေဖာ္ျပထားသည္။ ၄င္း သက္ေရာက္မႈမ်ားကုိ မည္သို႔ကာကြယ္ရမည္ ႏွင့္ေလ်ာ့ခ်ရမည္ ဆိုသည္တို႔ကို အစီရင္ခံစာက ေထာက္ခံအႀကံျပဳခ်က္မ်ား ေပးထားသည္။ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား၏ လူ႕အခြင္႔အေရး ေလးစား လိုက္နာမႈဆိုင္ရာ အေလးထားေဆာင္ရြက္မႈမ်ုားအၿပင္ အစီရင္ခံစာက  စီးပြားေရး လုပ္ငန္းမ်ားက ဆက္သြယ္ႏိုင္သည့္ လုပ္ေဆာင္ဆဲ အမ်ိဳးသားဖြံြ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ ေရး လုပ္ေဆာင္မႈမ်ားကို ေဖာ္ျပေပး ထားသည္။ ၎တို႔သည္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား၏ စည္းမ်ဥ္း ဥပေဒမ်ားအရ လိုအပ္ခ်က္မ်ား အတိုင္း လိုက္နာေဆာင္ရြက္ၿခင္းထက္ သာလြန္သည္႔ လုပ္ေဆာင္မႈ မ်ားအတြက္ ၿဖစ္သည္။

ႏိုင္ငံအလိုုက္လမ္းညႊန္သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ လုပ္ကိုင္ေနၿပီီီီီး ၄င္းတို႔၏ အမူအက်င့္မ်ားကို တိုုး တက္လို သည့္ ျပည္တြင္းႏွင့္ႏိုင္ငံျခားစီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား ႏွင့္ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္း ၀င္ေရာက္လုပ္ ကိုင္ရန္ စိတ္၀င္စားသူမ်ားကို  အဓိကရည္ရြယ္သည္။ ထို႔အတူ တာဝန္ယူမႈရွိေသာ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းမ်ားကို မက္လံုးေပး ဆြဲေဆာင္လိုေသာ သို႔မဟုတ္ ေထာက္ပံ့လိုေသာ အစိုးရအရာရွိမ်ား၊ ႏိုင္ငံတကာအဖြဲ႔အစည္းမ်ား၊ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံသူမ်ားႏွင့္ အရပ္ဘက္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းမ်ား အသံုးျပဳေစ ရန္လည္း ရည္ရြယ္သည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံ၏လူ႔အခြင့္အေရးအေျခအေနကို ျပည္တြင္း၊ျပည္ပရင္းျမစ္ေပါင္း ၁၀၀ ေက်ာ္ထံမွရယူၿပီး အစီရင္ခံစာကိုေရးဆြဲခဲ့ပါသည္။ အၿပီးသတ္ေရးဆြဲရန္အတြက္ ပါ၀င္ပတ္သက္သူမ်ား၏ အႀကံ ဉာဏ္မ်ား လည္း ရယူခဲ့ပါသည္။

ျမန္မာအစီရင္ခံစာတြင္ မီးေမာင္းထိုးျပေသာ အဓိကကိစၥရပ္မ်ားမွာ -

• ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ စီးပြားေရးက႑ လ်င္ၿမန္စြာ ၿဖန္႔က်က္တိုးပြားလာသကဲ႔သို႕ပင္၊ ဥပေဒေရးရာ အခင္းအက်င္းသည္လည္း လ်င္ၿမန္စြာ  ေျပာင္းလဲေနသည္။ အထူးသျဖင့္ အလုပ္သမား၊ ပတ္၀န္းက်င္ႏွင့္ ေျမယာကိစၥမ်ားႏွင့္ ဆက္စပ္၍ ျဖစ္သည္။ အဓိက တိုးတက္လုပ္ေဆာင္မႈမ်ား ရွိေနေသာ္လည္း ေျမယာႏွင့္ ကေလးအလုပ္သမားမ်ား အပါအဝင္ မ်ားစြာေသာ ဥပေဒေရးရာ ကိစၥရပ္မ်ား၌ ရွင္းလင္းမႈမရွိဘဲဲ၊ ေၿပလည္မႈမရႏုိင္ေသးေပ။
• အလုပ္သမားသမဂၢမ်ားသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ၂၀၁၂ခုႏွစ္ ေရာက္မွ တရား၀င္ျဖစ္လာသည္။ အလုပ္သမားမ်ား၊ အစိုးရအရာရွိမ်ားႏွင့္ အလုပ္သမားသမဂၢမ်ားကို္ယ္တိုင္အပါအ၀င္ ထိုအေျပာင္း အလဲကို ေထာက္ပံ့ေပးႏိုင္ရန္စြမ္းေဆာင္ရည္မ်ား အလ်င္အၿမန္တည္ေဆာက္ရန္ လိုအပ္ေပ လိမ္႔မည္။ အလုပ္သမား သမဂၢမ်ား၏ အခြင့္အေရးႏွင့္ ဆက္စပ္ၿပီး အဓိပၸါယ္ျပည့္ဝစြာ က်င္သံုးႏိုင္ ေစရန္ အစိုးရကလည္း ဥပေဒသစ္မ်ား အက်ိဳးရွိရွိ က်င့္သံုးနိုင္ေရး အထူးသျဖင့္ စုေပါင္းေတာင္းဆို ႏိုင္မႈ ႏွင့္ သမဂၢမဖြဲ႔ရန္တားျမစ္မႈတို႔ကို ေက်ာ္လြားႏိုင္ေရး လုပ္ေဆာင္ေပးရန္ လိုအပ္သည္။
• <လုပ္ငန္းခြင္အေျခအေန၊အထူးသျဖင့္ အခ်ိန္ပိုဆင္းရမႈႏွင့္လုပ္ခ၊ ထို႔အတူက်န္းမာေရးႏွင့္ လုပ္ငန္းခြင္လံုၿခံဳစိတ္ခ်ရမႈတို႔က ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္လည္ပတ္ေနသည့္ သို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံမွ ရင္းျမစ္ကို ယူကာေဆာင္ရြက္ေနသည့္ ကုမၸဏီက လုပ္ေဆာင္ေနသည့္ လူ႔အခြင့္အေရးဆိုင္ရာ စြန္႔စားရမႈ ကိုေဖာ္ျပသည္။အစိုးရက အနိမ့္ဆံုးလုပ္ခလစာ သတ္မွတ္ႏိုင္ေရး ေဆြးေႏြးေနသည္။
• မယာသည္ လူ႔အခြင့္အေရး၊ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မႈႏွင့္ပုဂၢလိကက႑အတြက္ အဓိကအက်ိဳး သက္ေရာက္မႈျဖစ္ေစသည့္ ကိစၥျဖစ္သည္။ လယ္သမားအမ်ားစုသည္ ေျမအသံုးခ်မႈ အ ေထာက္အထားစာရြက္စာတမ္းမ်ား မရွိၾကေပ။ တိုင္းရင္းသားမ်ိဳးႏြယ္စုမ်ား အဓိက အသံုးၿပဳသည္႔ ႐ိုးရာအတိုင္း ထြန္ယက္စိုက္ပ်ိဳးၿခင္းကို ပိုင္ဆိုင္မႈ ပံုစံတရပ္အၿဖစ္ အသိမွတ္ျပဳမႈ မရွိၾကေပ။ ၄င္းက လယ္သမားမ်ားကိုထိခိုက္လြယ္ေစၿပီး ေျမမ်ားကိုလည္း အစိုးရအသိမ္းခံဘ၀ သို႔ေရာက္ သြားေစ သည္။ ကုမၸဏီမ်ားက အစိုးရထံမွခြင့္ျပဳခ်က္ရလွ်င္ပင္ ေျမ၏တရား၀င္ပိုင္ဆိုင္မႈကို ေသခ်ာစြာ စံုစမ္းစစ္ေဆးသင့္သည္။ အထူးသျဖင့္ ေလ်ာ္ေၾကးေပးရာတြင္ လူ႔အခြင့္အေရး မထိခိုက္ေစဘဲ ေပးရန္ျဖစ္သည္။
• ဆႏၵျပသူမ်ားသည္ လုံၿခံဳေရးအဖြဲ႔မ်ား၏အၾကမ္းဘက္ႏွိမ္ႏွင္းျခင္းခံရၿပီးအခ်ိဳ႕မွာ ထိန္းသိမ္း ခံထားရသည္။
• ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အစိတ္အပိုင္း အခ်ိဳ႕မွာ ပဋိပကၡမ်ား အၾကားတြင္ပင္ရွိေသးသည္။ အစိုးရက တိုင္းရင္းသားမ်ိဳးႏြယ္၁၄ခုႏွင့္၂၀၁၁ကတည္းက ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေဆြးေႏြးႏိုင္ေသာ္လည္း  ကခ်င္ႏွင့္ ရွမ္းေျမာက္ပိုင္းတြင္ တိုက္ပြဲမ်ား ျဖစ္ပြားေနဆဲျဖစ္သည္။

ႏိုင္ငံအလိုုက္လမ္းညႊန္သည္ ထိုအခ်က္မ်ားအားလံုးအေပၚတြင္ အေသးစိပ္ထပ္မံေဖာ္ျပထားသည္။ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားက  လူ႔အခြင့္အေရးေပၚတြင္ ဆိုးရြားစြာသက္ေရာက္မႈမ်ား၊ ကုစားမႈအတြက္ နည္းလမ္းမ်ား အႀကံေပးျခင္းႏွင့္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား၏ လူ႔အခြင့္အေရးေလးစားလိုက္နာမႈရွိရန္ အာမခံေပးမႈ ႏွင့္ ေရရွည္တည္တံ့ေသာ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးအတြက္ လက္ရွိ အေကာင္အထည္ေဖာ္ေနေသာ အစီအမံမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး ဥပမာအေၾကာင္းၿခင္းရာမ်ားျဖင့္ ေဖာ္ျပထားသည္။

---

အယ္ဒီတာမ်ားအတြက္မွတ္စုမ်ား

၁။  လူ႔အခြင့္အေရးႏွင့္ စီးပြားေရးလမ္းညႊန္ကို www.HRBCountryGuide.org  ဝက္ဘ္ဆိုဒ္တြင္ အခမဲ့ရယူႏိုင္ပါသည္။ ၄င္းတြင္ ကမာၻတစ္ဝန္းရွိ ကုမၸဏီမ်ား၏ လူ႔အခြင့္အေရးဆိုင္ရာ  အမွန္တ ကယ္ႏွင့္ ျဖစ္ႏိုင္ေျခရွိေသာ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈမ်ားကို ေဖာ္ျပထားသည္။ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈကို ကာကြယ္ေပးႏိုင္ရန္ႏွင့္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားက ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မႈကို ေမာင္းႏွင္ သူျဖစ္ေရးအာမခံႏိုင္ရန္ လမ္းညႊန္တြင္ ႏိုင္ငံတစ္ခုျခင္းစီအတြက္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား၊ အစိုးရ မ်ား၊ အရပ္ဘက္လူ႔အဖြ႔ဲအစည္းမ်ားႏွင့္ အျခားပါ၀င္သူအားလံုးအတြက္ တိက်ျပည့္စံုေသာ သတင္း အခ်က္အလက္မ်ားကို ေဖာ္ျပထားသည္။

၂။ The Danish Institute for Human Rights သည္ ႏိုင္ငံတစ္ခုစီတိုင္းတြင္ လက္တြဲလုပ္ကိုင္သူ မ်ား ႏွင့္တြဲဖက္ၿပီးသတင္းအခ်က္အလက္မ်ား စုေဆာင္းျခင္း၊ေတြ႔ဆံုညွိႏွိဳင္းႏိုင္ေရးအတြက္ လမ္းေၾကာင္း တည္ေဆာက္ျခင္းမ်ားကို လုပ္ကိုင္သည္။

၃။ လမ္းညႊန္တစ္ခုစီတိုင္းသည္ ဥပေဒ၊ လက္ေတြ႔အခြင့္အေရးက်င္႔သံုးမႈ ႏွင့္ အေကာင္အထည္ ေဖာ္ေနေသာ အစီအမံမ်ား လုပ္ေဆာင္မႈမ်ားႏွင့္ ဆက္စပ္၍ အေရအတြက္ေရာ အရည္အခ်င္းပါ ပါဝင္သည့္ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ား ပါဝင္သည္။ ၄င္းတြင္ အဆင့္သတ္မွတ္ျခင္း၊ ႏႈန္းသတ္မွတ္ ျခင္းႏွင့္ ႏိုင္ငံတကာ အဖြဲ႔အစည္းမ်ားမွ စစ္တမ္းေကာက္ယူျခင္းမ်ားသာမက ျပည္တြင္းအဖြဲ႔အစည္း မ်ားမွရရွိသည့္ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ား၊လက္ဦးမႈႏွင့္ နမူနယူစရာျဖစ္စဥ္မ်ားလည္းပါဝင္သည္။ လမ္းညႊန္တစ္ခုစီ သည္ ျပည္တြင္းမွသတင္းအခ်က္အလက္မ်ားစုစည္းျခင္းႏွင့္ အႀကံဉာဏ္ရယူ ျခင္း လုပ္ငန္းစဥ္မ်ား ျဖင့္ျပဳလုပ္ဖန္တီးထားသည္။ ၄င္းလုပ္ငန္းစဥ္ကို ၂၀၁၆တြင္ ဘရာဇီးလ္၊ ကေမၻာဒီးယား၊ျမန္မာႏွင့္ ေတာင္အာဖရိက အပါအ၀င္ အနည္းဆံုးႏိုင္ငံ၂၀ကိုျပဳလုပ္မည္ျဖစ္သည္။

၄။ႏိုင္ငံတစ္ခုစီအတြက္ လမ္းညႊန္သည္ ႏိုင္ငံတကာက အသိမွတ္ျပဳထားေသာ လူ႔အခြင့္အေရးမ်ား ႏွင့္ ကုသမဂၢကလမ္းညႊန္ထားသည့္ စီးပြားေရးႏွင့္ လူ႔အခြင့္အေရးဆိုင္ရာ လမ္းညႊန္အေျခခံမူမ်ား ႏွင့္ေလ်ာ္ညီသည့္ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ား ပါ၀င္သည္။ ထို႔အျပင္လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္ျခင္း   မွ ေရွာင္ၾကဥ္ထိန္းသိမ္းရန္အာမခံခ်က္ေပးရန္ႏွင့္ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးလုပ္ငန္းမ်ားလုပ္ကုိင္ရာတြင္ တက္ၾကြ စြာ ပါဝင္ရန္အတြက္ due diligence ကိုေက်ာ္လြန္ေသာ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားကိုလည္း ေဖာ္ျပထားသည္။

---

အစီရင္ခံစာေရးသားသူမ်ား အေၾကာင္း

၅။Myanmar Centre for Responsible Business (MCRB)သည္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕တြင္ အေျခစိုက္ၿပီး ယူေက၊ဒိန္းမတ္၊ ေနာ္ေဝ၊ဆြစ္ဇာလန္၊နယ္သာလန္ႏွင့္ အိုုင္ယာလန္အစိုးရတို႔မွ  ေထာက္ပံ့ေပး ထားသည္။ ယူေကအေျခစိုက္ Institute for Human Rights and Business (IHRB) ႏွင့္ ဒိန္းမတ္အေျခစိုက္ Danish Institute for Human Rights (DIHR) တို႔၏ ပူေပါင္းေဆာင္ရြက္ မႈျဖင့္၂၀၁၃ခုႏွစ္တြင္ဖြ႔ဲစည္းခဲ့သည္။ ျပည္တြင္းလိုအပ္ခ်က္မ်ားေပၚ မူတည္၍ ႏိုင္ငံတကာ စံခိ်န္စံ ညႊန္းနွင္႔အညီ တာဝန္ယူမႈရိွေသာစီးပြားေရးက်င့္ဝတ္မ်ား ေပၚ ေပါက္လာရန္ လိုအပ္ေသာ အသိ ပညာ၊စြမ္းရည္၊ေဆြးေႏြးတိုင္ပင္ျခင္းမ်ားကို အားေပးၿပီး ထိေရာက္အသံုးတည့္သည့္ အခင္းအက်င္း တစ္ခု ဖန္တီးေပးလိုေသာရည္ရြက္ခ်က္ျဖင့္ ဤ ဌာနကို တည္ေထာင္ခဲ့ရျခင္းျဖစ္သည္။ (MCRB) သည္စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား၊ အရပ္ဘက္ လူ႔အဖဲြ႕အစည္းမ်ား၊ အစိုးရမ်ားနွင့္ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ ေနေသာ ဘက္လိုက္မႈကင္းသည့္ အဖဲြ႔အစည္းတစ္ခုျဖစ္ပါသည္။

၆။ Danish Institute for Human Right (DIHR) သည္ ဒိန္းမတ္ႏွင့္ ကမၻာတစ္၀ွမ္းတြင္ လူ အခြင့္အေရးတုိးျမွင့္ရန္ႏွင့္ကာကြယ္ရန္၊ တန္းတူညီမွ်ဆက္ဆံရန္ အခြင့္အာဏာတစ္ရပ္ ရွိၿပီး ကုလသမဂၢပါရီအေျခခံမူမ်ားႏွင့္အညီ ထူေထာင္ထားသည့္ ဒိန္းမတ္၏အမီွအခိုကင္း ေသာ အမ်ဳိးသား လူ႔အခြင့္အေရးအင္စတီက်ဴးရွင္းျဖစ္သည္။ DIHR၏ လူ႔အခြင့္အေရးႏွင့္ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းဌာနသည္ ပုဂၢလိကလုပ္ငန္းက႑၏ လူ႔အခြင့္အေရးေလးစားလုိက္နာမႈ အခန္းက႑ ကုိအာရုံစိုက္သည္။ သုေတသနျပဳလုပ္ျခင္း၊ အသုံးျပဳရမည့္ရင္းျမစ္မ်ား ထုတ္ေ၀ျခင္းႏွင့္ အထူး သျဖင့္ ေကာ္ပုိရိတ္သက္ဆုိင္ပတ္သက္သူမ်ား ႏွင့္လက္တြဲေဆာင္ရြက္ ျခင္းျဖင့္ လူ႔အဖြဲ႕အစည္း အေပၚ စီးပြားေရးလုပ္ငန္း မ်ား၏ ေကာင္းက်ဳိးသက္ေရာက္မႈမ်ားကုိ အျမင့္ဆုံးျဖစ္ေစၿပီး ဆုိးက်ဳိး သက္ေရာက္မႈမ်ားကို အနိမ့္ဆုံးျဖစ္ေစရန္ DIHR က  ႀကိဳးပမ္း လွ်က္ရွိသည္။ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းႏွင့္ လူ႔အခြင့္အေရးဆုိင္ရာ ကုလသမဂၢလမ္းညႊန္ အေျခခံမူမ်ားကို အေကာင္ အထည္ေဖာ္ႏိုင္ေစရန္ မိမိတုိ႔၏မရွိမျဖစ္ အေရးပါေသာ အခန္း က႑တြင္ပါ၀င္လုပ္ေဆာင္ရန္ NHRIsႏွင့္ အျခားႏိုင္ငံေတာ္ပိုင္းဆိုင္ရာ လႈပ္ရွား ေဆာင္ရြက္သူမ်ား ကိုလည္း DIHR က ေထာက္ပံ့ေပးသည္။

(ျမန္မာႏိုင္ငံအတြက္) MCRB (www.myanmar-responsiblebusiness.org)

ျဖဴျဖဴဇင္၊ သတင္းအခ်က္အလက္ႏွင့္ဆက္သြယ္ေရးမွဴး၊

ျမန္မာ့စီးပြားေရးက႑တာ၀န္ယူမႈရွိေရးအေထာက္အကူျပဳဌာန(MCRB)၊ ၀၉၇၉၉၆၆၇၇၁၃ သုိ႔မဟုတ္ phyuphyu.zin@ myanmar-responsiblebusiness.org

(ျမန္မာႏိုင္ငံျပင္ပ) DIHR (www.humanrights.dk)

Emanuela Ranieri-Svendsen: [email protected]

Share: